Als kind dacht ik altijd dat ik de wereld kon redden en kwam ik graag met oplossingen. Op de momenten dat ik mijn bord niet leeg at en mijn moeder zei dat er heel veel kindjes in andere landen honger hadden, stond ik al klaar met mijn zakjes om het op te sturen. Onbevangen, ondoordacht maar goed bedoeld vanuit het perspectief van een jong kind.
Tien jaar geleden was ik aanwezig bij een presentatie binnen een ministerie van onze overheid waar ik toen werkzaam was. De inspecteur-generaal, die een managementwaardige toespraak gaf, besloot zijn verhaal met dat hij altijd openstond voor input vanaf de vloer. Mijn hart maakte een sprongetje en ik pakte mijn kans. De zaadjes voor het boek Bona Intention zijn toen, onder het genot van een kopje koffie, samen met deze inspecteur-generaal gezaaid.
Ik wilde met hem mijn zorgen delen over de verwende cultuur waarin ik op dat moment werkzaam was. Het vele geld wat opging aan inefficiënt werken, de vergoedingen aan ambtenaren en het niet juist navolgen van procedures, waren mijn speerpunten. Het was een bijzondere ontmoeting en ik was trots dat hij openstond voor mijn input. Het was tenslotte toch iemand met veel invloed en hij werd rondgereden door een chauffeur…
Hij luisterde, toonde begrip en beloofde actie te ondernemen omdat hij waardering had voor mijn betrokkenheid. In mijn statement over een noodzakelijke cultuurverandering kon hij zich niet vinden omdat je volgens hem culturen niet kunt veranderen. Feitelijk bedoelde ik natuurlijk een verandering in gedrag waarin wij uiteraard zelf altijd het voorbeeld zijn.
Jaren later las ik het boek van Simon Sinek, ‘Een voor allen, allen voor een’. Zijn visie over waarom leiders een cultuur van veiligheid moeten creëren, sprak mij bijzonder aan. “Iedere medewerker is iemands zoon of dochter. Net als de ouder is de leider van een bedrijf verantwoordelijk voor de kostbare levens van die zonen en dochters”
Nu tien jaar verder en actief als zelfstandige, maar ook na te hebben gewerkt binnen meerdere werkvelden in de minimumloonwereld, herken ik mijn eerdere kritische betrokkenheid. Na veel te hebben gelezen, te hebben geluisterd en te hebben geschreven tijdens de coronapandemie, zou deze cultuuromslag of gedragsverandering nu een positief keerpunt kunnen zijn. De cultuur die er zowel binnen de overheid als binnen grote bedrijven en organisaties heerst, lijkt behoorlijk doorgeslagen. De verhaallijn binnen Bona Intention neemt de lezer daarin mee…
Er is te weinig aandacht voor mensen die met hun voeten in de modder staan. Zorgmedewerkers voelen zich niet gehoord en er wordt te veel geld verdiend over de ruggen van minimumloners en uitzendkrachten. Er gaat veel mis binnen overheidsorganen die zelf nu ook het spoor bijster zijn. De toeslagenaffaire bij de Belastingdienst, de knelpunten binnen de GGD en de onderzoeken binnen het UWV, het CBR en de IND krijgen absoluut nog een vervolg. De oneffenheden waar de hoofdpersoon Gloria tegenaan loopt, worden -net als binnen de overheid- afgedaan als incidentjes. Als we het boek goed vertalen is het een pleidooi voor goed werkgeverschap, medemenselijkheid, transparantie en zelfreflectie.
Het is geen toeval dat dit boek op dit moment wordt uitgebracht. Na dit coronajaar loopt iedereen op zijn tenen. Ondanks de enorme inzet van de maatschappij om te volgen en te luisteren, lijken we het vertrouwen te verliezen. Er zijn veel onduidelijkheden, zelfs wetenschappers verschillen van mening en er is weinig perspectief. De goedbedoelde initiatieven van overheid, ondernemers, medewerkers in de zorg, studenten en veel burgers vinden weinig draagvlak.
Bona Intention is een eerste stap naar een podium voor mensen die met hun verhaal de samenleving willen aanmoedigen om kritisch en betrokken te blijven. Vinea Impact, een kleine uitgeverij opgericht in 2021, biedt deze mogelijkheid. Een goed initiatief zodat we met elkaar een bijdrage leveren om de ongelijkheid die nu alsmaar zichtbaar groter wordt, te verkleinen. Eindelijk weer echt investeren in het zorgsysteem, in goed onderwijs, in woningen, in het klimaat en in het midden- en klein bedrijf zodat er door een gedegen transparante aanpak geen ruimte meer zal zijn voor de rafelranden binnen het kapitalisme. Verschillen blijven altijd bestaan en de wereld kunnen we niet veranderen maar we kunnen die wereld wel een beetje mooier maken.
Ik ken veel jongeren met innovatieve ideeën, ondernemers die echte doorzetters blijken en ik hoor en zie veel mensen met goede intenties. Ik heb respect voor iedereen afzonderlijk, over hoe ze met de situatie omgaan. Met elkaar een stapje terug en de goede dingen doen, is een mooie uitdaging waar juist grootverdieners een mooie bijdrage aan kunnen leveren zodat iedereen mee mag doen in de samenleving. Wij voor samen, samen voor wij…
Ik verheug mij op de lente en vertrouw erop dat ik met mijn immer positieve mentaliteit mijn persoonlijke lessen van het afgelopen jaar verder kan ombuigen naar goede ontwikkelingen voor mens en maatschappij.
Practise what you preach…
Hartelijke groet,
Andrea Vinea
Aanprijzing
Deze roman leert ons wat goed werkgeverschap is
Met Bona Intention stapt debutant Andrea Vinea direct vanaf de werkvloer op het literaire podium. Met een stijl zonder opsmuk neemt ze ons mee in de hectiek van een facilitair bedrijf op een luchthaven. Een organisatie geplaagd door kantoorpolitiek en later lamgelegd door corona. Een verhaal over nu, opgetekend door een natuurtalent die de wereld een beetje beter wil maken.
“Als iedereen gewoon zijn werk doet, is er niets aan de hand.” Halverwege het eerste hoofdstuk, als er al heel wat aan de hand is in de debuutroman van Andrea Vinea, schiet je als lezer bij deze zin onherroepelijk in de lach. De collega’s van hoofdpersoon Gloria zijn namelijk allesbehalve robots. Dankzij de pennenstreken van Vinea zijn het mensen die we in al hun eigenaardigheden leren kennen. Denk aan de zelfingenomen Nick, rokkenjager Corné of aan de iets te spontane Isa die een aangifte van mishandeling aan haar broek heeft, omdat ze per ongeluk een collega op het hoofd raakte met een hardgekookt ei. Ze had nog wel ‘vangen’ geroepen, dat wel.
Gloria is supervisor bij het bedrijf Kompagnie.com, dat alle facilitaire zaken behartigt voor vliegmaatschappij VIP, op een internationale luchthaven. Een organisatie met een zeer divers en internationaal personeelsbestand in een hectische omgeving. We leren Gloria kennen aan de hand van gesprekjes op de werkvloer, haar gedachten over hoe processen efficiënter ingericht kunnen worden, de collega’s met wie ze sigaretjes rookt en de collega’s met wie ze een haat-liefde-verhouding heeft. Gloria, een uiterst loyale werknemer die behalve sociaal is ook van doorpakken weet, heeft vele bazen boven zich, maar stuurt met collega-supervisors ook zelf mensen aan. Ze is begaan met de mensen op de laagste treden, zoals uitzendkrachten, die moeten meeveren in een wereld van aanbestedingen.
Zeer relevante managementroman
In meetings probeert Gloria ook andere supervisors op dat pad van medemenselijkheid te brengen. Bijvoorbeeld door ze artikel 7:611 van het Burgerlijk Wetboek onder de neus te wrijven, waarin het begrip ‘goed werkgeverschap’ ingevuld wordt. Regel 1, het gelijkheidsbeginsel: ‘Een werkgever moet zijn werknemers gelijk behandelen.’ Regel 2, het vertrouwensbeginsel: ‘Medewerkers moeten erop kunnen vertrouwen dat een werkgever waarmaakt wat hij belooft.’ Regel 3, zorgvuldigheidsbeginsel: ‘Een werkgever moet onderzoek doen en zich goed laten informeren voordat hij een beslissing neemt.’ Regel 4, het evenredigheidsbeginsel: ‘Een werkgever moet bedrijfsbelangen en werknemersbelangen goed tegen elkaar afwegen. Het belang van de zaak mag medewerkers niet onevenredig hard raken.’ Enzovoorts. Allemaal regels die bij Kompagnie.com met voeten getreden worden.
Dat maakt Bona Intention tot een zeer relevante managementroman. Een unieke roman bovendien, omdat het verhaal zo waarachtig is. Waar veel andere schrijvers het kantoorleven op de hak nemen of het met een zeker cynisme vanaf de kantlijn beschrijven, is Gloria eerder neutraal en ernstig. Door haar beheerste en toegankelijk vertelstem, leren we in hoofdstuk één heel precies hoe de hazen lopen in het facilitair bedrijf. Wat ieders taken zijn, hoe de hiërarchie in elkaar steekt, welke cultuur er heerst, wie de kantjes ervan af loopt, welke processen leiden tot het eindproduct (food and beverage voor gasten op de luchthaven) en waarover er allemaal vergaderd wordt. Daarin sluimert ook al de ongelijke behandeling onder de medewerkers door. Zo blijkt er een strafpuntensysteem te zijn voor bijvoorbeeld laatkomers en een stempelsysteem met vliegtuigfiguurtjes voor mensen die ergens net zijn ingewerkt. Daar protesteert Andrea tegen: behandel volwassenen niet als kleuters!
Freeze, fight, flight
Net als we Gloria en haar collega’s een beetje kennen, breekt de pleuris uit. ‘Ik verkeer nu in een freeze, fight or flight situatie’, zo laat Gloria de lezer weten. ‘Het zijn de universele reacties op gevaar, we kunnen bevriezen, vechten of vluchten.’ Vanaf dat moment wordt deze managementroman een ware page turner. Iedereen die gewoon zijn werk deed, moet nu opeens noodprocedures afwerken. En dat, je raadt het al, gaat niet vlekkeloos. Gloria verbaast zich hier ook over collega Karel, die geen van de drie reflexen lijkt te vertonen: “Hij geeft aan dat hij vertrekt; zijn dienst zit erop en hij kan toch verder niks doen. Zijn zakelijke en nuchtere houding zet mij gelijk weer met beide benen op de grond. Zo werkt dit dus voor sommige mensen, iedereen is anders.” Hier toont zich de ware schrijver: niet moralistisch, maar beschouwend.
Andrea Vinea schrijft alsof ze bij je op de bank zit en een ervaring met je deelt. In haar schrijven wisselt ze met gemak het alledaagse (een zoon die schreeuwt dat zijn trui kwijt is) af met het filosofische (universele waarden die besloten liggen in Latijnse spreuken). Alles loopt vloeiend in elkaar over. Daarmee weet je als lezer: dit is niet zomaar een debutant, maar een meesterverteller. Onderhoudend en animerend, in een prettige en toegankelijke stijl. Bovenal zit ‘het leven’ in haar boek. De irritaties op kantoor, de sociale ongemakken, de ongeoorloofde acties van het management. Kortom, de dagelijkse balanceeract die werknemers iedere dag opvoeren in ruil voor een salaris. Tegelijk is het een moralistisch boek, maar zonder verheven vingertje. Andrea Vinea neemt je mee in haar verontwaardiging en laat de lezer zelf zijn of haar conclusies trekken. Daarmee wordt haar schrijven kunst. Het is meer dan een verhaal, het is verbeeldingskracht op schrift.
Het decor van het boek – een facilitair bedrijf met een uiterst divers personeelsbestand, zowel in afkomst als opleiding – is een samenleving in het klein. En dat maakt het lezen van deze rijke debuutroman zo voedzaam. Bijzonder is dat Covid-19 het verhaal niet onbewogen heeft gelaten. Sterker, het coronavirus ontpopt zich tot de grote ontregelaar in het boek. Alles wordt anders, vooral ook in het leven van Gloria. Zo razend actueel en maatschappelijk zijn romans zelden. En om het helemaal af te maken, weeft ze ook nog de opkomst van Black Lives Matter erdoorheen. Misschien is Bona Intention ook wel een politieke roman, in ieder geval deelt Andrea Vinea hiermee een boodschap van tolerantie voor de medemens, hoe ‘anders’ die ook is. Ze leert ons samen leven.
Enkele citaten uit het boek:
“Zijn gemaakte glimlach komt vaak nep over. Zijn bedoelingen zijn wel goed, maar hij zal nog moeten leren om zijn eigen belang in het hele plaatje wat minder op de voorgrond te zetten.”
“De buschauffeur begroet me vriendelijk en vraagt waar mijn uniform is. Ik leg hem uit dat ik een meeting had deze middag en dat mijn kinderen ook al vroegen waarom ik vandaag als mezelf naar het werk ging.”
“Bottom-up management wordt ook wel team-based management genoemd. In dit model is de leider erop gericht het maximale uit zijn medewerkers te halen, die zijn bepalend. Het maximale op het gebied van creativiteit, energie en innovatie. Indien goed uitgevoerd en onder de juiste omstandigheden, leidt dit model tot een duidelijke verbetering van het bedrijfsresultaat en meer continuïteit. Macht en dwang passen niet in dit plaatje, maar als een leider voldoende draagvlak bij de medewerkers creëert, komt er vanzelf ruimte voor gezag zodat indien nodig er ook top-down gehandeld kan worden en kan het elkaar versterken.”
“Thuisgekomen tref ik niemand thuis, behalve Goof die mij door de poort had zien aankomen en zijn bekende vreugdedansje maakt om me te laten weten dat hij weer blij is dat ik er ben. Hij is mijn beste vriend, loyaal en trouw. Een kunstenaar in luisteren en vredestichter als er zich hier binnen ons gezin discussies voordoen die hij niet prettig ervaart. Onze viervoeter is tien jaar geleden als pup bij ons gekomen en deze wederzijdse liefde is wat mij en de kinderen altijd met elkaar zal verbinden, dat is wat een hond kan doen.”
“Toen zij het voorval van Kiki erbij haalde en zich afvroeg of dit arbotechnisch wel kon, had hij erom gelachen en gezegd: ‘Laat de arbo maar komen, appeltje eitje.’”
“Onze groep heeft een mooie samenstelling met verschillende leeftijden, culturen en achtergronden. Eigenlijk zijn we een weerspiegeling van de vloer waar werken met passie voorop staat. Ook in deze groep zijn er wat strubbelingen, maar juist daar zie ik de uitdaging in omdat iedereen uniek is en het uiteindelijk gewoon goed wil hebben met elkaar. Die lijntjes versterken, geven mij altijd veel energie en ik kan echt naar dit soort gelegenheden uitkijken.”
“De man met zijn Goldcard geeft me een venijnige blik, maar gelukkig is er ook een grote groep die mijn verzoek opvolgt en zich terugtrekt.”
“De hoestbui die erop volgt, doet me besluiten even naar beneden te gaan en ik zet een kop thee met honing. Terwijl ik wacht bij mijn waterkoker speelt er in mijn hoofd een film af van de afgelopen periode. Ik drink mijn thee en voel me zo onderuitgehaald en de pijn in mijn hals voelt alsof ik stik…”
Noot voor de redactie: deze aanprijzing is geschreven door redactiebureau Steven schrijft (info@stevenschrijft.nl).